لایه‌های رشد و توسعه تیپ پنج انیاگرام

تیپ پنج: پژوهشگر، کنجکاو

شخص هوشمند، خلّاق و نوآور، مرموز، منزوی

سالم. پنج های سالم توانایی دارند که همه چیز را با هوشمندی و روشن بینی فوق العاده ای مشاهده کنند. به لحاظ ذهنی خیلی هوشیار و کنجکاو هستند، و هوش کاملاً جست و جوگری دارند – سئوال درست را می پرسند و به درک فوق العاده خوبی می رسند. توانایی تمرکز دارند، و در چیزی که توجّه آن ها را جلب کرده است، کاملاً درگیر می شوند، و با تمام علاقه «وَر می روند» تا موضوع را کشف بکنند یا چیز کاملاً جدیدی خلق بکنند. عاشق یادگیری هستند، با کسب دانش به هیجان می آیند، و اغلب در بعضی از حوزه ها خبره می شوند. متفکّرینی غیروابسته، نوآور، و به شدّت پُرپندار، که ایده های اصیل و کاملاً ارزشمندی تولید می کنند و کارهای خلّاقانه برجسته ای را به وجود می آورند. درخشش خلّاقانه و ذهنی، با همدردی و احساس در تعادل است. در بهترین حالت: کاشفان و کاوشگران جسوری می شوند، دنیا را بیشتر می فهمند و به ژرفای آن پی می برند. به صورت عمیق در خودشان و واقعیّت مقیم هستند، و احساس می کنند به لحاظ هیجانی با دنیا در تماس هستند و از آن جدا نیستند. بابصیرت، و فراخ اندیش هستند، و در چیزها به صورت کامل در زمینه واقعی خود درگیر می شوند و چیزها را همان طور که هستند می بینند. ممکن است موفق به کشفیات کاملاً نوینی شوند یا فرم های جدیدی از تجلیات هنری را تولید بکنند. معرفت باطنی و فهم مستقیم را که با ساختارهای ذهنی تفکّر نشده اند، تجربه می کنند.

 

متوسّط. پنج های متوسّط، هر چیزی را قبل از عمل کردن مفهوم سازی می کنند – با چیزها در ذهن خود کار می کنند: ساخت مدل می کنند، آماده سازی می کنند، تمرین می کنند، و منابع زیادی جمع می کنند. آن ها از دنیای واقعی به دنیای درونی مفاهیم و تصوّرات خود عقب نشینی می کنند. در به دست آوردن تکنیک ها کوشا و ساعی هستند. متخصص، و اغلب «فکور» هستند، به تحقیق، دانش پژوهی، و توسعه ایده ها متمرکز می شوند. زمان زیادی را در تعداد کمی از علایق خود مصرف می کنند در صورتی که حوزه های دیگر زندگی مورد غفلت قرار می گیرند. پنج ها، همزمان با درگیر شدن با ایده های پیچیده و دنیای خیالی به صورت فزاینده ای گوشه گیر می شوند. زیاد حدس می زنند و نظریّه پردازی می کنند («چه می شود اگر این اتفاق بیفتد؟»). به جای واقعیّت، با پنداره ها و تفسیرهای خود مشغول می شوند. خودشان را در جزئیات غرق می کنند، «جنگل را گم می کنند و در جست و جوی درختان هستند» زمینه حقیقی وسیع را نمی بینند. با چیزهای غیرعادی، و موضوعات مبهم، مسحور می شوند، حتی آن هایی که شامل مؤلفه های تاریک و مشوّش کننده هستند. از دنیای عملی فاصله می گیرند، «ذهن مرموز» و خیلی خیلی حسّاس و قدرتمندی دارند. موضع مخالفی می گیرند نسبت به هر چیزی که با دنیای درونی و تصوّرات شخصی آن ها در تقابل باشد. می توانند بر علیه مشغولیت های هیجانی یا غافلگیرکننده، موضع دفاعی پرخاشگرایانه ای بگیرند. با نقطه نظرات افراطی و تندِ خود، تحریک کننده و آزاردهنده می شوند. بَدگمان و مجادله گر می شوند: دیگران احمق تر از آن هستند که بفهمند. تفسیرهای افراطی و ساختارشکنانه آن ها ممکن است شامل بینش های ارزشمندی باشد، اگرچه ممکن است خیلی جالب ولی دور از دسترس باشند و حقیقیت نیم بندی را ارائه دهند.

 

ناسالم. تمام وابستگی های اجتماعی را رد می کنند و پس می زنند، پنج های ناسالم، به جای دنج پناه می برند و از مردم و دنیای واقعی کناره می گیرند؛ به صورت فزاینده مرموز، عجیب و غریب، غیرعادی، و به لحاظ ذهنی ناپایدار می شوند. افسردگی های شدید و پوچ گرایی در این لایه عمومیت دارد. فوق العاده مخالف و بَد زبان می شوند، و در عین حال از پرخاشگری دیگران می ترسند، آن ها به صورت فزاینده ای مظنون و به لحاظ هیجانی سراسیمه و عصبی می شوند. با ایده های ترسناک (خودشان) آزرده و هراسان، و از خودشان و واقعیّت وحشت زده می شوند، و طعمه ی اعوجاجی فاحش، ترسی بی خود، و افکار توّهم آمیز می شوند. احساس می کنند شبیه موجودی در رنج و عذاب هستند. نسیان و فراموشی را جست و جو می کنند، پنج ها در این لایه ممکن است مرتکب خودکشی شوند و یا جدایی روان پریشی با واقعیّت را تجربه کنند. آشفتگی و پریشانی، خودویرانگری وخیم، با موارد اسکیزوفرنیک ضمنی مورد انتظار است.